Staat u in uw recht wanneer er een geschil over de provisie van een handelsagent ontstaat? Het VNHI maakt gebruik van de handelsrechtadvocaten van Van Till advocaten die zijn gespecialiseerd in agentuurrecht. Zij hebben jarenlange ervaring in het opstellen of beëindigen van agentuurovereenkomsten, en helpen u graag. In dit artikel lichten we toe wat u kunt doen wanneer er sprake is van onenigheid over de provisie.
Auteurs: Mees Bloembergen en Bram Officier
Provisie bij een agentuurrelatie
Als een handelsagent bemiddelt bij de totstandkoming van de overeenkomst(en) tussen de leverancier, ook wel de principaal, en derden, is sprake van een agentuurrelatie tussen de handelsagent en de principaal.
Doorgaans maken partijen met een agentuurrelatie afspraken over de beloning van de handelsagent: de provisie. In de praktijk zijn deze afspraken vaak onduidelijk waardoor op termijn onenigheid kan ontstaan over de hoogte van de provisie. Wat zegt het Nederlandse recht over de hoogte van de provisie?
Agentuurovereenkomst is leidend
De wet bepaalt dat de overeenkomst tussen de principaal en de agent de partijen verbindt en rechten en plichten oplegt aan deze partijen. In het Nederlandse recht is het mogelijk om een agentuurovereenkomst mondeling te sluiten. Een schriftelijk contract is dus in principe niet nodig.
Het nadeel van een mondelinge overeenkomst is dat het onduidelijk kan zijn waar partijen precies recht op hebben. Sterker nog, ook als de afspraken wel duidelijk waren, kan het lastig zijn om achteraf te bewijzen dat bepaalde punten mondeling zijn overeengekomen.
In de praktijk is zichtbaar dat mondelinge overeenkomsten en afspraken per e-mail aanleiding geven voor geschillen. Het is daarom in de eerste plaats raadzaam om de gemaakte afspraken vast te leggen in een schriftelijke agentuurovereenkomst.
Wanneer is de provisie verschuldigd? Betaling factuur of sluiten contract?
Het agentuurrecht bepaalt dat de handelsagent provisie ontvangt voor de bemiddeling bij de totstandkoming van een overeenkomst. De principaal is dan ook in principe verplicht deze provisie af te dragen zodra de overeenkomst tot stand is gekomen.
Een overeenkomst komt tot stand door aanbod en aanvaarding van de partijen (de leverancier/principaal en de klant). De betaling van de factuur speelt hierbij dus geen rol! De principaal kan een niet-betalende klant dus volgens de wet in principe niet als argument opvoeren om de betaling van de provisie uit te stellen.
Het Nederlandse recht geeft wel veel vrijheid aan de partijen om de agenturenovereenkomst naar wens in te richten. Het is daarom mogelijk dat de overeenkomst afwijkt van de wet en bepaalt dat de handelsagent pas provisie ontvangt wanneer de factuur daadwerkelijk is betaald. Let wel: zo’n afwijking moet uitdrukkelijk worden bedongen en wij adviseren altijd dat dit schriftelijk gebeurt. Een mondelinge afspraak is immers lastig te bewijzen.
Recht op provisie – recht van inzage op gesloten overeenkomsten
Het kan voorkomen dat de handelsagent recht op provisie heeft op overeenkomsten die niet (langer) door tussenkomst van de handelsagent gesloten worden. Zo is het mogelijk dat een verkoper aanvankelijk zaken deed via de agent, maar na verloop van tijd rechtstreeks met de principaal begon te onderhandelen.
Zelfs als de principaal en de verkoper zonder tussenkomst van de agent een nieuwe overeenkomst sluiten, heeft de agent recht op de provisie over deze nieuwe overeenkomst. De agent heeft de klant namelijk aangebracht.
Hoewel de wet bepaalt dat de agent recht heeft op een schriftelijke opgave van de verschuldigde provisie, betekent dat in de praktijk nog niet dat de principaal altijd transparant handelt. We zien vaak dat de handelsagent moet vissen naar de verschuldigde provisie en niet bij machte is de correctheid van de (soms gebrekkige) informatie te controleren.
Om geschillen over de hoogte van de provisie in dit soort gevallen te voorkomen, is het verstandig om vooraf duidelijke afspraken te maken over het inzagerecht van de handelsagent.
Opzegging agentuurovereenkomst – opzegtermijn en klantenvergoeding
Geschillen over de hoogte van de provisie leiden in het uiterste geval tot een beëindiging door een van de partijen. Welke regels gelden dan?
De wet bepaalt dat de overeenkomst kan worden opgezegd conform de overeengekomen opzegtermijn. Als geen opzegtermijn is overeengekomen, dan geldt de wettelijke opzegtermijn. In geval van opzegging is het daarnaast belangrijk dat partijen goed nadenken over de bijkomende elementen. Zie in dat kader bijvoorbeeld onze blogs over de klantenvergoeding en het non-concurrentiebeding.
Conclusie: maak schriftelijke afspraken
Om geschillen over de uiteindelijk te betalen provisie te voorkomen, raden wij steevast aan duidelijke, schriftelijke afspraken te maken over (de hoogte van) de provisie en het inzagerecht van de handelsagent.
Hebt u een geschil over de hoogte van uw verdiende provisie of wenst u te worden bijgestaan in de onderhandelingen over een schriftelijk contract voor of de beëindiging van uw agentuurrelatie? Neem dan gerust contact op met het VNHI via info@vnhi.nl of benader de advocaten van de sectie Handelsrecht.